Ürtiker, halk arasında kurdeşen veya dabaz olarak da bilinir. Kaşıntılı,kabarık, ödemli bir kaç milimetreden onlarca santimetre büyüklüklere kadar değişen boyutlarda lezyonlarla karakterize bir deri hastalığıdır. 6 haftadan kısa süren ve genelde çocuklarda görülen tipine akut ürtiker, 6 haftadan uzun süren genelde erişkinde görülen tipine kronik ürtiker denir. Kaşıntılı kabarık ve kızarık pembemsi lezyonlar saatler içinde sönüp yer değiştirir ve başka bir yerden çıkar. Lezyonlar 1 cm den 10-15 cm’ye kadar değişen boyutlarda ve değişik şekillerde olabilir. Genelde gövde, kol ve bacaklarda oluşur. Bazen yüz bölgesinde , özellikle dudakta, göz kapaklarında şişlik yaparsa hasta için korkutucu olabilir.
Dilde şişme, nefes alıp verirken zorlanma , ıslık şeklinde soluk alıp verme, baş dönmesi, tansiyon düşüklüğü ve karın ağrısı gibi bulgular olursa nefes alamama ve ölüm olabilir. Bu durum acil müdahale edilmesi gereken bir durumdur. Biz buna ağız içi, dil, soluk borusu, bronşlar da olaya katıldığı için anjioödem diyoruz. Tansiyonun düşmesi veya karın ağrısı damarların histamin denilen maddenin salınmasından dolayı aşırı genişlemesine bağlıdır. Bu durumda kandaki serum damar dışına kaçarak ödem yapar. Neyse ki , anjioödem nadiren görülür.
Ürtikere dönecek olursak, olayları başlatan bir çok sebep olabilir. Çocuklarda, akut ürtikerde sebepler genellikle streptokok boğaz enfeksiyonları, viral enfeksiyonlar, parazitler, penisilin gibi ilaçlar ve fıstık, süt, yumurta, kuruyemiş, deniz ürünleri, çilek, mantar, domates gibi bir takım gıdalar, veya çimen, bitki ve hayvan tüyleridir.
Erişkinlerde görülen kronik ürtikerde ise durum biraz daha farklıdır. Soğuk, sıcak, güneş ışığı, terleme ve stres, basınç veya titreşime bağlı oluşan fiziksel ürtikerler olduğu gibi, ACE inhibitörleri gibi hipertansiyon ilaçları , aspirin, alkol veya tomoğrafi veya MR da kullanılan kontrast maddelere karşı oluşan ürtikerler de mevcuttur. Bazen lupus, sjögren, tiroid hastalıkları gibi bazı hastalıklarda da ürtiker lezyonları oluşabilir. Bazı ürtiker tipleri kalıtsal özellik gösterir. Bunlar genellikle anjioödemle birliktedir.
Bütün bunlarla birlikte kronik ürtikerde çoğu zaman bir neden bulmak olası değildir. Bunlara da idiopatik (spontan) kronik ürtiker denir. En sık görülen ürtiker formu da budur. Görüldüğü gibi ürtiker çok farklı nedenlerle ortaya çıkabilir. Özellikle kronik ürtiker aylarca hatta yıllarca sürebilir. Uzun dönem tedavi ve takip gerektiren bir cilt hastalığıdır.
Ürtiker Tedavisi
Tedavi nedene ve kişiye göre planlanır. Antihistaminik tablet veya enjeksiyonlar, steroid hap veya iğneler, adrenalin, zafirlukast, montelukast içeren ilaçlar, oral siklosporin, ketotifen, omalizumab gibi bir çok tedavi tek tek veya birlikte verilir.
Herediter anjioödem denilen ailesel ürtikerlerde c1 esteraz inhibitörleri, danazol, taze donmuş plazma tedavileri uygulanır.
Böyle bir sorununuz varsa en kısa zamanda bir deri ve zührevi hastalıklar uzmanına, diğer adıyla dermatoloji doktoruna başvurmalısınız.