Halk arasında gece yanığı olarak da adlandırılan zona, suçiçeği virüsünün neden olduğu ağrılı bir deri enfeksiyonudur. Suçiçeği virüsünün reaktivasyonu sonucunda oluşur. Reaktivasyon denmesinin sebebi, suçiçeği virüsü (varisella) genellikle çocukluk çağında vücuda girer ve sinir hücrelerinde yıllarca latent olarak, yani uykuda bekler. Ne zaman ki bağışıklık sistemi zayıflar, işte o zaman sinir hücrelerinden deriye gelerek çoğalır ve enfeksiyon yapar. Bu nedenle zona suçiçeği virüsünün neden olduğu reaktivasyon enfeksiyonudur. Zona her yaşta görülür ancak çocuklarda nadirdir.
Birkaç günlük ağrı veya yanma hissinden 1-3 gün sonra deride içi su dolu kabarcıklar oluşur. Bu kabarcıklar gruplar halinde ortaya çıkarlar. Kabarcıkların zemini genelde kızarıktır ve ağrılıdır. Zona genelde göğüs ve sırt bölgesinde olduğundan kabarcıkların olmadığı dönemde ortaya çıkan ağrı, reflü, kalp krizi, böbrek taşı veya kas ağrısı zannedilebilir. Bu dönemde teşhis koymak zordur.
Lezyonlar genellikle tek taraflıdır, yani vücudun sağ ya da sol tarafındadır. İmmün sistemi zayıf, yaşlı veya düşkün kişilerde çift taraflı veya yaygın enfeksiyon yapabilir.
Zona lezyonları genelde gövde, göğüs, bel, karın bölgesinde görülmekle beraber, kol, bacak, yüz veya kafa içinde de olabilir. Lezyonların olduğu tarafta boyun, koltuk altı veya kasık bölgesindeki lenf bezleri şişer, ele gelir ve ağrılıdır. Sağlıklı ve gençlerde zona çoğu zaman kendi kendine iyileşir.
Zona bazı açılardan önemli bir hastalıktır. Birincisi, bazen şiddetli ağrı yaparak yaşam kalitesini ve uyku düzenini bozabilir. Böyle durumlarda kuvvetli ağrı kesici ilaçlar gerekir. Lezyonlar çoğunlukla 2-3 haftada önce kurur ve kabuklanır, sonra kabuklar dökülür ve hafif bir iz bırakarak iyileşir. Hafif vakalarda kalıcı iz kalmaz. Ancak şiddetli olgularda deride kalıcı iz bırakabilir. İkincisi, zonanın en sık görülen komplikasyonu, postherpetik nevralji, denilen aylarca sürebilen ağrıdır. Ağrı genelde lezyonlar iyileştikten sonra ağrı aynı bölgede ısrar eder. Bunun nedeni zonanın derideki sinir uçlarına zarar vermesidir. Bazen ağrı yerine his kaybı ve uyuşukluk da oluşabilir.
Zona tedavisi
Eğer lezyonlar yüzü tutarsa tercihen hastaneye yatırılarak tedavi gerekir. Çünkü göz bölgesi tutulumunda körlük, kulak bölgesinde sağırlık ve denge kaybı, yine burun etrafında beyin içine yayılarak menenjit veya ensefalit (beyin iltihabı) yapabilir. Bunlar nadir olsa da ciddi komplikasyonlardır, bu nedenle hastanın yatırılarak damardan antiviral ilaçlar ve pansuman ile tedavi edilmesi gerekebilir.
Zona lezyonları çoğunlukla hafif, bölgeseldir , hafif ağrı kesiciler, antiviral ve anestezik kremler ve pansumanla çoğu olgu sorunsuz iyileşir.
Ancak kişinin yaşı 50’ den fazla ise, lezyonlar tek bölgede değil, çift taraflı veya yaygın ise, ağrı çok şiddetli ise, hastada başka bir hastalık, kanser, diyabet, kalp hastalığı, böbrek hastalığı, bağışıklık yetmezliği gibi durumlar varsa hastalığın şiddetine göre mutlaka sistemik, yani, ağızdan veya damardan antiviral antibiyotikler ve kuvvetli ağrı kesiciler verilerek tedavi edilmelidir.
Böyle bir sorununuz varsa en kısa zamanda bir deri ve zührevi hastalıklar uzmanına, diğer adıyla dermatoloji doktoruna başvurmalısınız.